Zoals jullie weten is mijn vader kort geleden overleden. Dat maakt dat voor mij het leven momenteel vooral draait om mijn ouders die er allebei niet meer zijn. Mijn moeder is namelijk 5 jaar geleden al overleden. Hun appartement moet leeg en dat geeft veel herinneringen. Maar waar ik het eerst met jullie over wil hebben is de keuze tussen begraven of cremeren. Niet het ‘plastische’ verschil (mijn moeder is begraven en mijn vader gecremeerd), maar het verschil in gevoel voor diegene die achterblijft. En mijn eigen gevoel over begraven of cremeren als mijn tijd gekomen is.
Begraven of cremeren; wat doet het ertoe?
Ik kan je zeggen… veel. En dat had ik voorheen nooit gedacht, met name ook omdat er geen uitvaartverzekering of uitvaartbegeleider is die daar echt op in gaat. De wens wordt namelijk meestal vooraf door de overledene geuit. En of iemand begraven of gecremeerd wil worden, die keuze dien je te respecten natuurlijk. Ik snap ook de redenen van iemand om te kiezen voor specifiek begraven of cremeren. De een vind het idee van een oven verschrikkelijk en de ander (zoals mijn vader) vind begraven een heel onprettig idee. Maar het gaat mij nu om het gevoel voor de achterblijvers en ik vraag me af of dat daar voldoende over nagedacht wordt. Of dat men beseft wat begraven of cremeren voor gevolgen kan hebben voor de nabestaanden. Afgezien van de financiële consequenties uiteraard.
Het was een onderwerp waar mijn ouders het samen niet over eens konden worden. Begraven of cremeren. Net als het wel of niet afsluiten van een verzekering overigens. Mijn lieve mama was héél stellig, een crematie was niet aan de orde. Mijn vader daarentegen wilde zeker niet begraven worden. Ook al had mijn moeder dat wel graag gewild. Samen in het graf. Dat laatste kan gelukkig nog steeds. Ook een urn wordt bijgezet in een graf als die wens er is. Het samen zijn is dan ook geen issue hier. Maar het gevoel voor de nabestaanden wel en ik zal je uitleggen waarom.
Het mogelijke gevoel bij de nabestaanden als je begraven wordt
Mijn vader is ruim 4,5 jaar lang iedere dag bij het graf van mijn moeder geweest. Totdat hij zelf zo ziek werd dat hij het niet meer op kon brengen. Natuurlijk gingen wij met hem mee, maar zelfs het stukje lopen vanaf de parkeerplaats naar het graf van mijn moeder lukte op een gegeven moment niet en ook de rolstoel bleek geen optie meer.
Wat ik in die 4,5 jaar tijd bij mijn vader heel sterk heb opgemerkt is dat zijn stelling over begraven of cremeren absoluut niet veranderde. Sterker nog… hij had heel veel moeite met het idee dat mijn moeder daar lag. Uiteraard vanwege het gemis, maar óók omdat hij het maar niet uit zijn hoofd kon zetten dat zij daar lag. Onder de grond. In de kou. In de regen. Hij vond dat verschrikkelijk. En ook al had ik hier zelf geen moeite mee, ik begreep hem wel.
Nu zal niet iedereen hier last van hebben, maar als dat wel zo is, dan draagt dat bij aan een heel onprettig gevoel, naast al het verdriet wat er is. Toch heeft cremeren ook een effect op het gevoel voor nabestaanden.
Wat voor effect heeft een crematie op de nabestaanden?
Mijn vader had de wens om gecremeerd te worden. Uiteraard hebben wij die wens ingewilligd en ik ben daar ’tot het bittere einde’ bijgeweest. Voor sommige mensen misschien een brug te ver om ook bij de oven te zijn, maar ik kon niet anders. Ik wilde bij hem zijn en hem zo ver als mogelijk begeleiden. En dat was oké.
Ondanks dat het voor mij goed voelde is het wel vreemd dat de deuren van de oven dichtgaan en je weet dat het nog 2 tot 2,5 uur duurt voordat er alleen nog maar as over is. En dan? Voor veel mensen is het moeilijk dat er geen echt graf is na een crematie. Op sommige begraafplaatsen wordt de urn in een muur gezet bij allemaal andere urnen. Het is dan moeilijk om echt een ‘eigen’ plekje te creëren. Op andere begraafplaatsen kan je een zuil kopen waar de urn ingezet wordt waardoor je wel een klein eigen plekje hebt. Op begraafplaats de Oude Landen waar mijn ouders liggen is dat bijvoorbeeld zo. Maar het is tóch anders dan een graf. Mijn zus heeft hier bijvoorbeeld duidelijk moeite mee.
Vreemder nog dan dit is dat je -bij een crematie- de as niet meteen mee naar huis krijgt. Je moet 4-6 weken wachten totdat de as vrijgegeven wordt, dit is geregeld in de Wet op de lijkbezorging. En al die tijd heb je dus geen plek om naartoe te gaan. Heb je niets tastbaars.
Geen plek waar je naartoe kan
Ingeval van een crematie is bij het verlies van een dierbare er dus een tijdje geen tastbare plek waar je terecht kan. Daar had ik niet eerder bij stilgestaan. Je wordt er ook niet op gewezen, maar het is wel iets waar je veel last van kan hebben. Wij zijn bijvoorbeeld na de crematie met de bloemstukken naar het graf van mijn moeder gegaan om ze daar neer te leggen. Maar anders ‘moet’ je gewoon naar huis. Dat had ik zelf heel vreemd gevonden.
Het typische is dat dit hele vraagstuk van de uitvaart nergens besproken wordt. Niet bij het vergelijken en afsluiten van een eventuele verzekering, maar ook niet tijdens het proces wat je doormaakt als je met het regelen van de uitvaart bezig bent. Het is een soort van gegeven. Iets wat je je pas beseft als het moment daar is. Hierdoor komt de vraag begraven of cremeren voor mij wel in een ander daglicht te staan.
Wat wil ik zelf? Begraven of cremeren?
Ik was niet even stellig als mijn ouders over het vraagstuk begraven of cremeren, maar inmiddels heb ik hier toch een standpunt in genomen. Mijn standpunt is eigenlijk dat ik het niet zelf wil bepalen. Of ik begraven of gecremeerd word, het maakt mij niet uit. Liever heb ik dat mijn nabestaanden samen beslissen wat zij het fijnste vinden. Zo kunnen ze op dat moment zelf bepalen wat voor hen het beste aanvoelt, begraven of cremeren.
En buiten dat het gevoel hierin natuurlijk een grote rol speelt is het ook financieel nog een verschil of er een begrafenis of crematie komt. Een crematie is overduidelijk goedkoper dan een begrafenis. Ik wil daar zelf eigenlijk geen zeggenschap over hebben, omdat ik nu niet weet hoe op dat moment de financiële situatie er voor staat.
Met andere woorden… ben ik de langstlevende, dan valt er misschien nog iets te erven, maar misschien ook niet. Als dat niet het geval is… hoe gaan de kinderen dan voor de uitvaart betalen als er bijvoorbeeld geen uitvaartverzekering afgesloten is? Uit ervaring weet ik inmiddels dat het zomaar € 10.000 kan kosten. In sommige gevallen blijkt het dan toch wel handig om je vooraf te verdiepen en eventueel zo’n verzekering te vergelijken en afsluiten.
