De voogdij regelen voor je kinderen. Ontzettend belangrijk, maar toch zijn er veel ouders die dit nog niet (goed) geregeld hebben. En ik moet met het schaamrood op mijn kaken toegeven dat ook wij daartoe behoren. Natuurlijk hebben wij het er echt wel eens over gehad, over het regelen van de voogdij. En we hebben er ook al eens uitspraken over gedaan naar elkaar toe. Tijdens een avondje samen, met een goed glas wijn. Eigenlijk waren we het er destijds na een tijdje bakkeleien wel over eens wie de voogdij zou krijgen mocht er onverhoopt iets met ons gebeuren. We hebben het -geloof ik- zelfs besproken met de betreffende persoon in kwestie, maar helemaal zeker weten doe ik het niet.
En nu ik daar omwille van een campagne mee geconfronteerd word schrik ik daar eigenlijk wel van. Hoe stom kun je zijn om niets definitief te regelen voor het allerbelangrijkste in je leven? Je kinderen! Natuurlijk hopen we allemaal om onze kinderen te zien opgroeien, maar dat is helaas niet iedereen gegeven.
Nieuwsgierig als ik ben wilde ik ook graag weten hoe onze lezeressen dit hebben aangepakt, dus deden we een onderzoekje op Facebook. Er deden zo’n 60 -veelal moeders- aan mee.
Voogdij of gezag?
Maar voordat ik overga naar de resultaten uit het onderzoek wil ik eerst even het verschil tussen gezag en voogdij benoemen. Normaal gesproken hebben beide ouders (bij leven) het gezag over hun kinderen, tenzij dit vanwege bepaalde issues anders vastgesteld is. Let wel op; dit gezag is voor de vader alléén automatisch geregeld als er sprake is van een huwelijk of geregistreerd partnerschap bij de geboorte van het kind. Anders moet de vader het kind eerst erkennen. Komt een van de ouders te overlijden, dan gaat het gezag automatisch over naar de andere ouder.
Een voogd is iemand die optreedt in het belang van het kind op het moment dat beide ouders niet in staat zijn om gezag te voeren over hun kind. Bijvoorbeeld bij het overlijden van beide ouders.
Let op:Geldt er een 1-ouder gezag en komt betreffende ouder te overlijden dan kán de andere ouder alsnog het gezag aanvragen. Ook al is er door de gezaghebbende ouder vóór overlijden een voogd benoemd of was er sprake van gezamenlijk gezag met de partner van de overleden ouder (zijnde geen ouder). Het is aan de rechter om in dit geval te oordelen. Deze mag echter alléén een ander aanstellen als voogd als dat in het beste belang van het kind is. Overigens moet de andere biologische ouder dan wel binnen een jaar na overlijden van de eerste ouder een verzoek tot gezag indienen. Anders vervalt de voorkeurspositie van de betreffende ouder.
De voogdij regelen, het onderzoek
Van de 60 reacties die we hebben gekregen gaven 37 moeders aan dat ze de voogdij geregeld hebben, dat is bijna 62%. Persoonlijk vind ik dat percentage maar magertjes, jij niet? De moeders die aangeven dat ze er nog niet aan toe zijn gekomen om de voogdij te regelen zijn zich allemaal wél bewust van het belang ervan. Redenen voor het (nog) niet vastleggen van het voogdijschap zijn onder andere:
- lastig met een samengesteld gezin
- ouders kunnen het niet eens worden
- nog niet van gekomen
Van die 62% die aangeeft het wél vastgelegd te hebben blijkt echter dat 22% dit wel besproken heeft, maar alleen mondeling. Er ligt bij hen dus ook nog niets schriftelijk vast. Een beetje zoals bij ons dus.
De overige 78% heeft het gelukkig wel vastgelegd. En ieder doet dat op zijn eigen manier. De een laat het in zijn testament opnemen bij de notaris en de ander gebruikt het gezagsregister op Rechtspraak.nl.
Lees ook: tante worden is fantastisch! Welk type ben jij?
Wie krijgt de voogdij bij onze lezeressen?
Naast de vraag over het regelen van de voogdij en het vastleggen ervan vroeg ik ook wie ze dan als voogd ‘gekozen’ hebben. Een aantal reacties was hier niet duidelijk in (34%). In 58% van de vastleggingen blijkt de aangewezen voogd een familielid te zijn. Slechts in 8% van de gevallen worden vrienden aangewezen als voogd voor de kinderen. Uit een van de reacties blijkt zelfs dat een eerdere vastlegging van vrienden als voogd in het testament is teruggedraaid. Dit vanwege een scheiding en het bekoelen van de betreffende vriendschap. Daarnaast is het bij de gevraagde vrienden ook vaak de stelling dat zij beslissen waar de kinderen naartoe gaan. Bijvoorbeeld om ‘getouwtrek’ tussen de opa’s en oma’s te voorkomen.
Broer of zus worden bij het regelen van de voogdij het meest gevraagd en in sommige gevallen is het een opa of oma die als voogd benoemd wordt.
Opvallend is dat een aantal lezeressen heel bewust kiest voor het apart benoemen van een financiële voogd, los van het gewone voogdijschap. Persoonlijk had ik over dit stukje niet eerder nagedacht, maar misschien is het heel slim om de financiële kant te scheiden bij het regelen van de voogdij. Dit om er zeker van te zijn dat er geen belangenverstrengeling plaatsvindt en dat alle partijen betrokken blijven.
Afijn, dat zijn dus de resultaten uit het onderzoek. Nu even verder naar de feiten.
Voogdij regelen, welke mogelijkheden heb je?
Allereerst nog even kort waarom het slim is om de voogdij te regelen, naast het eventueel regelen van je afscheid. Komen beide ouders te overlijden nog voordat een kind 18 jaar is, dan zal er een voogd benoemd moeten worden voor de minderjarige. Heb je dit zelf niet besproken en vastgelegd, dan zal de rechter een voogd benoemen en de kans bestaat natuurlijk dat het resultaat eigenlijk niet jouw keuze zou zijn geweest.
Je kan op 2 manieren schriftelijk de voogdij regelen voor je kinderen. Mondeling de voogdij regelen kan niet, dit is niet rechtsgeldig. Staat er niets op papier dan beslist de rechter (na het horen van de families in kwestie) over het voogdijschap.
Tip: Wist je trouwens dat een voogd het voogdijschap niet hoeft aan te nemen? Het is daarom altijd handig om een reserve voogd te benoemen.
Let op: Verder is het goed om te beslissen of je één of 2 voogden kiest. Financieel heeft dat namelijk consequenties (zie het deel over ‘je bent voogd’). Maar ook is het zo dat de langstlevende voogd de verantwoordelijkheid over je kinderen draagt. Stel dus dat je je zus en haar man vraagt en je zus komt op een gegeven moment ook te overlijden… dan is haar man dus verantwoordelijk. Wil je dat wel? Vaak wordt geadviseerd om alléén het directe familielid als voogd aan te wijzen.
Voogdij regelen bij de notaris
Uiteraard kan je de voogdij regelen bij de notaris en in je testament op laten nemen. Bij veel mensen is deze mogelijkheid goed bekend.
Nadeel: er zijn kosten verbonden aan het vastleggen bij de notaris. Dit kan per notaris verschillen maar je moet al gauw rekenen op een paar honderd euro voor het opstellen van een akte.
Voordeel: je keuze van voogdijschap blijft privé totdat het testament daadwerkelijk geopend wordt. Pas dan horen andere aanwezigen hoe je wensen liggen en dan nog heeft de notaris ook een geheimhoudingsverklaring. Een tweede voordeel -misschien nog wel belangrijker- is dat je bij de notaris specifieke wensen kan vastleggen bij het regelen van de voogdij. Zo kan je bijvoorbeeld uitspraken doen over de gewenste opvoeding, het schooltype of een en ander met betrekking tot het geloof.
Voogdij online regelen
Voor veel mensen kent het vastleggen bij de notaris vaak een drempel. Al dan niet financieel. Gelukkig heb je tegenwoordig ook de mogelijkheid om de voogdij te regelen op een eenvoudige manier. Namelijk online! Dat kan in het gezagsregister.
Nadeel: het gezagsregister is openbaar. Dat wil zeggen dat iedereen kan opvragen hoe de voogdij geregeld is. Daarnaast kan je geen bijzonderheden opnemen in dit register.
Voordeel: het is binnen maximaal twee weken geregeld (vaak al binnen een paar dagen) en het kost niets.
Wat als je de voogdij niet geregeld hebt?
Waarom nu dit hele relaas over voogdijschap? Niets is zo vervelend als niet weten wat er met je minderjarige kinderen gebeurt als jullie komen te overlijden. Stel je voor dat beide opa’s en oma’s nog in leven zijn en dat jullie als ouders onverhoopt komen te overlijden. Als je geen voogdij geregeld hebt dan zal de rechter beslissen wat het beste is. Maar is dat ook wat jij voor ogen had? Hij kan in sommige gevallen zelfs beslissen dat je kinderen onder de voogdij van Stichting Jeugdbescherming komen.
En wat denk je hiervan? Heb je er wel eens over nagedacht wat er met de onderlinge relatie van bijvoorbeeld de grootouders kán gebeuren? Wat als er ruzie ontstaat over het voogdijschap? Of over de manier van opvoeden? Dan worden je kinderen daar -vaak onbedoeld- altijd de dupe van.
Of stel je voor dat je mondeling wel hebt besproken hoe je de voogdij wilt regelen, maar het niet hebt vastgelegd? Dan is dit niet rechtsgeldig! Ook al weet je broer of zus ervan en willen zij graag als voogd optreden, dan nog kunnen bijvoorbeeld de grootouders het voogdijschap krijgen. Het is dus altijd aan te raden om de voogdij goed te bespreken en vast te leggen. Zo kan dit nooit ‘zomaar’ een issue worden en tussen beide families in komen te staan.
Voogdij regelen in ons gezin
Je snapt inmiddels wel dat ik door dit onderwerp gegrepen ben en dat wij het nu direct gaan vastleggen. Persoonlijk kies ik voor het gezagsregister, maar dit moet ik nog even met Frank overleggen 😉 . Maar regelen doen we het.
Heb ik je kunnen overtuigen? Ga je de voogdij regelen na het lezen van dit artikel of ben je er nog steeds niet bewust mee bezig? Mocht je aanvullingen hebben dan hoor ik ze graag!
Lees ook: rouw bij kinderen, hoe ga je daar mee om?
Je bent voogd, wat zijn je rechten en plichten?
Ook het financiële stukje over de voogdij regelen ben ik nog even ingedoken. Dit naar aanleiding van vragen van onze lezers. Als je het voogdijschap accepteert dan komen daar ook rechten en plichten bij kijken namelijk. Dat zit als volgt:
Je hebt alleen voogdij
In dit geval ben je verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van het minderjarige kind. Hierbij ben je níet verplicht om dit zelf te doen maar zou een kind ook naar een tehuis kunnen gaan. Jij blijft als voogd echter wél verantwoordelijk voor het wel en wee van het kind. Het vermogen van het kind (de erfenis) mag overigens ingezet worden om het kind van levensonderhoud te voorzien.
Je hebt een gezamenlijke voogdij
Dat kan zijn met je partner, maar ook met een andere aangewezen voogd. In dit geval ben je verplicht om het kind te verzorgen, op te voeden én te onderhouden. Dat laatste is een wezenlijk verschil met de alleen-voogdij. Je mag het kind dus niet ‘uitbesteden’. Daarnaast dien je ook samen in de kosten van het levensonderhoud te voorzien. Je functioneert als gezin en mag voor het levensonderhoud géén gebruik maken van de erfenis van het kind. Wel kan je naast voogd ook beheerder zijn van het vermogen van het kind.
Voor beide voogdijschappen geldt dat de kantonrechter toeziet op de manier waarop het vermogen beheerd wordt en dat deze in sommige beslissingen betrokken dient te worden. Verder heeft in beide gevallen het kind recht op een wezenuitkering en de voogd recht op kinderbijslag.
Hoe hebben jullie het geregeld?
Wij hebben er ook een tijd over nagedacht en op internet research gedaan, het is ontzettend moeilijk om iets te regelen voor je kind(eren). Vooral omdat we de eersten in de familie zijn en de rest is allemaal jonger. Onze ouders zijn geen optie vinden we maar broers / zussen zijn momenteel (nog) niet in een stabiele situatie om een kind op te voeden.
“…Maar het valt niet mee om te bedenken bij wie onze kinderen ondergebracht zouden moeten worden als wij er onverhoopt niet meer zijn. Eigenlijk is dat ook een stap te ver. Die vraag is niet te beantwoorden, omdat situaties steeds weer veranderen. Beter is het om de vraag te stellen wie we de verantwoordelijkheid willen en kunnen geven over ons kind? Wie kan beslissen wat het beste voor ons kind is als wij die beslissingen niet meer kunnen nemen, simpelweg omdat we zijn overleden? Dat is waar het om gaat. Wie vertrouwen we het toe om de beslissingen over ons kind te nemen. Dat maakt de keuze wellicht iets makkelijker. Die persoon beslist dan bij wie ons kind na ons overlijden komt te wonen en neemt eigenlijk alle beslissingen die wij als ouders anders zouden hebben moeten nemen….”
Wat we waarschijnlijk gaan doen:
We benoemen 1 persoon als voogd, (een familielid). Als je maar 1 persoon benoemt kan deze de voogdij op zich nemen maar wel beslissen dat het kind ergens anders opgroeit.
Deze persoon geven we onze overwegingen mee, misschien wel op papier (niet in testament maar gewoon schriftelijk). Wat vinden we belangrijk in de opvoeding, wie achten we op dit moment het beste in staat om het kind op te nemen en om welke reden. Vooral de overwegingen zijn belangrijk, die geven namelijk aan hoe we tot onze keuze komen. Wanneer op het moment van ons overlijden deze keuze toch niet zo goed is (bijvoorbeeld als er mensen uit elkaar zijn gegaan). Kan de voogd beslissen om andere mensen het kind te laten opvoeden (mits ze dat zelf ook willen)
Met deze overwegingen mag de voogd beslissen waar het kind terecht komt. Het grootste voordeel is dat je geen persoon of gezin kiest maar je de principes meegeeft aan iemand die je vertrouwd. Iemand die voor jou de keuze kan maken. Daarbij mag de afweging zelfs zijn om het kind bij haar zelf in huis te nemen en op te voeden.
Ik hoop dat ik met bovenstaande mensen aan het denken kan zetten en daarmee kan helpen. Misschien niet 1 op 1 over te nemen, maar wel een andere denkrichting dan gewoon een ouder of ouders opnemen in je testament. Over deze oplossing is weinig te vinden online.
Succes!