Bij het gebruik van een slowcooker komt vaak de vraag naar voren: moet je extra vocht toevoegen of juist niet? De slowcooker werkt anders dan een traditionele pan, en dat heeft invloed op de hoeveelheid vocht die nodig is.
In dit artikel duik ik diep in de rol van extra vocht bij de slowcooker, zodat je weet wanneer en hoeveel extra vocht je eventueel moet toevoegen. Ik bekijk het effect van groenten, vlees, marinades en specifieke gerechten, en geef praktische tips voor de beste resultaten.
Vocht in je slowcooker gerecht vanuit groenten en vlees
Elke ingrediënt in je slowcooker bevat vocht. Tijdens het kookproces komt dit vocht vrij en wordt het omgezet in damp. Omdat de slowcooker een afgesloten systeem is, condenseert deze damp tegen de deksel en druppelt het terug in de pan. Dit betekent dat je gerecht altijd meer vocht zal bevatten dan waarmee je begon.
Vocht uit groenten
De hoeveelheid vocht die groenten afgeven, verschilt per soort. Harde groenten, zoals wortelen en aardappelen, bevatten minder vocht dan zachte groenten zoals courgettes, aubergines of tomaten. Dit betekent dat gerechten met veel zachte groenten sneller waterig worden. Ook zijn ze eerder gaar.
Wil je een dikkere saus of een minder nat gerecht? Overweeg dan om het aantal vochtige groenten te beperken of een bindmiddel toe te voegen.
Vocht vanuit vlees
Vlees bevat van nature vocht dat tijdens het garen vrijkomt. De hoeveelheid vocht die vrijkomt, hangt af van het type vlees en de bereidingswijze. Vlees dat op een hoge temperatuur wordt bereid, zoals op de stand ‘high’ in de slowcooker, verliest sneller vocht dan vlees dat langzaam op ‘low’ wordt gegaard. Wil je minder vocht in je gerecht, kies dan voor een langere bereidingstijd op een lagere temperatuur.
Let er ook op dat sommige bewerkte vleessoorten, zoals gemarineerde kipfilets of gekruid gehakt, extra water bevatten door het productieproces. Wil je volledige controle over het vochtgehalte in je gerecht, kies dan voor onbewerkt vlees en voeg zelf kruiden en marinades toe.
Om even een voorbeeld te geven… bovenstaande kippendijen hebben 4 uur op low gestaan, met een klont boter, uien, citroensap en uiteindelijk nog wat citroenpartjes erbij. Er is dus géén extra vocht toegevoegd!
Dit recept (lemon kip uit de slowcooker) is overigens wél botermals. Man man man wat hebben we hier van gesmuld!
Vocht uit marinades en sauzen
Naast groenten en vlees speelt ook de marinade of saus een rol bij de hoeveelheid vocht in je slowcooker. Veel smaakmakers, zoals ketjap, sojasaus, tomatenblokjes of kookroom, voegen extra vocht toe aan je gerecht. Wanneer je al dergelijke vloeibare ingrediënten gebruikt, is het vaak niet nodig om nog extra bouillon of water toe te voegen.
Bij sommige gerechten, zoals curry’s of stoofschotels, kan het juist gewenst zijn om een romige of dikke saus te krijgen. Gebruik dan ingrediënten zoals kokosmelk, kruidenkaas of een beetje bloem of maizena om de saus te binden.
❗Let op: Natuurlijk bestaan er ook weer uitzonderingen op deze regel. Een uitzondering is bijvoorbeeld als je ook je pasta in de slowcooker wilt garen. Dan moet er voldoende vocht in het recept aanwezig zijn waar je pasta in kan garen.
Vuistregels voor extra vocht in de slowcooker
Extra vocht toevoegen in de vorm van een bouillon doe ik niet vaak. Veel slowcooker leveranciers (en ook op internet lees je dit nog vaak) geven aan dat je altijd extra vocht moet toevoegen aan je gerecht.
Hier ben ik het niet mee eens en ik vind dan ook dat je juist zuinig moet zijn met het toevoegen van vocht, afhankelijk van het gerecht natuurlijk.
Soepen
Bij soepen is het logisch dat je extra vocht toevoegt. Begin echter met minder vocht dan je in een normaal panrecept zou gebruiken. Omdat er geen vocht verdampt in de slowcooker, kan je soep snel te dun worden. Voeg liever later wat extra water of bouillon toe als dat nodig blijkt.
Gerechten met veel groenten
In gerechten waar veel groenten gaan gebruik ik nooit extra vocht. Groenten zoals tomaten, courgettes en prei geven al veel vocht af. Ik werk vaak met smaakmakers in de vorm van ketjap manis of kruidenkaas en deze bevatten ook al vocht van zichzelf.
Het is bij groenten dus absoluut niet nodig nog extra vocht toe te voegen.
In veel recepten zie je ook de combinatie van groenten met kookroom. Dat kan, maar ik kan je nu al meegeven dat je hiermee een vrij ‘waterig’ gerecht krijgt. Wil je echter een curry maken of de pasta meekoken dan kun je gerust kookroom of kokosmelk gebruiken.
In alle andere gevallen is het toevoegen van kokosmelk of kookroom dus niet nodig. En wil ik het toch wat romiger maken dan kies ik vaak voor een bakje kruidenkaas. Hiermee geef je het recept niet alleen meer smaak, maar krijgt het gerecht ook een romige touch. Lekker en toch niet té vochtig.
Gerechten met veel vlees
Vleesgerechten hebben vrijwel nooit extra vocht nodig. Maak je echter een rundvlees gerecht met bijna geen groente, dan zou je nog een klein scheutje water toe kunnen voegen met bijvoorbeeld een bouillonblokje. En vergeet vooral ‘het zuurtje’ niet.
Voeg je al wat meer groenten toe in de vorm van uien, prei of champignons, dan zou ik het extra vocht achterwege laten. Ook wanneer je gebruikt maakt van een marinade in de vorm van ketjap, sojasaus, passata, room of appelstroop is extra vocht in de slowcooker niet nodig. Het zuurtje (denk aan appelazijn, citroensap of gewone natuurazijn) voeg ik altijd toe bij rundvlees gerechten.
Gerechten met vis
Vis maak ik meestal klaar in de slowcooker als onderdeel van een compleet gerecht dat ook in de slowcooker gaat. De vis leg ik er dan later in het kookproces bij. Omdat er dan ook groenten in de pan gaan voeg ik hier geen extra vocht meer aan toe.
Maak ik bijvoorbeeld een stuk vis zoals zalm gewoon zo in de slowcooker, zonder extra gerecht erbij, dan kun je werken met een marinade om uitdroging te voorkomen.
Koken met e-books
Koken met mijn kookboek
Stamppotten
Bij stamppotten voeg ik wel regelmatig wat water toe aan het begin van het recept. Zo heb ik bijvoorbeeld een ‘blote billen in het gras’ stamppot waar vooraf harde groenten in gaan (snijbonen) en uiteraard aardappelen. Hierdoor is er relatief minder vocht in de ingrediënten aanwezig wat ‘eruit’ komt tijdens het koken.
Omdat de stamppot toch smeuïg moet worden start ik met het toevoegen van een beetje water of bouillon. Dit zorgt ervoor dat het garen van de ingrediënten in ieder geval goed op gang komt. Gebruik niet teveel water of bouillon, want dan krijg je een kleffe stamppot.
Bij het stampen van de stamppot – aan het einde van de bereidingstijd – kan je altijd nog wat extra melk of boter toevoegen om je gerecht smeuïger te maken.
Conclusie: moet je extra vocht toevoegen aan de slowcooker?
In de meeste gevallen is het dus niet nodig om extra vocht toe te voegen bij het slowcooken. De natuurlijke sappen uit groenten, vlees en marinades zorgen vaak al voor voldoende vocht. Start met weinig vocht en voeg indien nodig later iets toe. Zo voorkom je een waterig gerecht en krijg je een smaakvolle, goed gebalanceerde maaltijd uit je slowcooker.
Zijn je gerechten juist te vochtig ondanks dat je er geen extra vocht aan toevoegt? Dan zijn daar weer andere tips en adviezen voor.
