Hoogsensitief kind en onwetendheid: als alles spannend is

Een hoogsensitief kind… je hoort er wel eens wat over, maar wat voor kinderen zijn het eigenlijk? En wat voor begeleiding hebben zij nodig? Als je zelf een hoogsensitief kind hebt weet je er vast al wat van, maar over het algemeen heerst rondom deze groep kinderen nog veel onwetendheid.

hoogsensitief kind
Stockfoto van kind door Juta

Wanneer heb je een hoogsensitief kind?

Een hoogsensitief kind is een gewoon kind, zoals alle anderen, maar met een zeer fijngevoelig zenuwstelsel. Hierdoor komen zintuiglijke waarnemingen ongefilterd binnen en worden uitvergroot ervaren. Dit maakt dat ze sneller overprikkeld kunnen raken. Normaal gesproken zorgt een soort ‘interne filter’ ervoor dat je onderscheid kan maken in de prikkels die je om je heen ervaart.

Daardoor trekken sommige dingen je aandacht, maar laat je andere links liggen zonder er ook maar over na te denken. Bij een hoogsensitief kind werkt deze filter niet of nauwelijks. Daardoor kan alles interessant, maar ook beangstigend worden. Een kinderfeestje bijvoorbeeld, een drukke dag op school of de eerste zwemles zijn situaties die voor een hoogsensitief kind spannend en heel vermoeiend kunnen zijn. Ze zijn ook zeer intuïtief en creatief, denken veel na en stellen vaak diepzinnige vragen.

Meer lezen over een hoogsensitief kind opvoeden? Deze boeken kunnen we aanraden.

Begrip voor het hoogsensitief kind is een must voor iedere ouder en leerkracht

  • zo’n 20% van de kinderen is hoogsensitief, gemiddeld zo’n 6 per klas.
  • de meeste leerkrachten herkennen een hoogsensitief kind in hun klas niet.
  • hun boze driftbuien zijn vaak een gevolg van honger en moeheid.
  • hoogsensitieve kinderen raken vaak in paniek: op ’handjes thuislaten’, reageren zij ‘dan kan ik toch niet eten!’.
  • men verwijt ouders ten onrechte dat ze een hoogsensitief kind te veel beschermen
prikkelgevoelig kind, hoogsensitief
Stockfoto van prikkelgevoelig kind door Nadezhda FILINA

Hoe herken je een hoogsensitief, prikkelgevoelig kind?

Hoe kom je erachter of je een hoogsensitief kind hebt? Vaak is het een kwestie van goed op blijven letten en de juiste signalen herkennen. Heeft je kind bijvoorbeeld extreme moeite met veranderingen, en valt hij of zij moeilijk in slaap na een spannende en drukke dag? Online kan je allerlei vragenlijsten vinden waarmee je kan testen of je kind hoogsensitief is. Twijfel je, overleg dan met bijvoorbeeld de leerkracht van je kind.

Verschil in prikkelgevoelige hoogsensitieve kinderen

Gevoelige kinderen… ieder kent in zijn of haar omgeving wel een kind dat net even wat sneller van slag is. Wellicht herken je het ook bij jou thuis. Elk kind heeft een ander temperament en vraagt om een andere opvoedingsaanpak, zo ook een hoogsensitief kind. Daar waar je ene kind al snel geraakt wordt, ben je als ouder voorzichtiger en probeer je soms meer mee te laveren. Terwijl je impulsievere en drukkere kind jou wellicht om structuur en tijdig ingrijpen vraagt. En daar is natuurlijk niets mis mee zo lang je kind verder prima kan functioneren thuis, in de klas en op de sportclub.

Prikkelgevoelige kinderen

Er is echter een groep gevoelige kinderen die dermate gevoelig is voor prikkels, dat het hen in hun ontwikkeling belemmerd. We spreken dan over een hoogsensitief kind, of ook wel kinderen met problemen in de sensorische informatieverwerking. Hetgeen betekent dat de kinderen moeite hebben met het verwerken van zintuiglijke informatie.

Overgevoelig voor prikkels

Ter illustratie: Anne heeft moeite om naar feestjes te gaan, naar pretparken of een drukke omgeving. Bij haar komen alle aanwezige zintuiglijke prikkels sterker binnen en het kost haar meer dan gemiddeld moeite deze prikkels te filteren. Zo kan ze slecht tegen de harde geluiden (ze houdt haar handen over de oren), of de mensen die dicht tegen haar aan staan en ook vindt ze de snelle en draaierige attracties maar niets!  Anne is een hoogsensitief kind dat overgevoelig is voor zintuiglijke prikkels.

Ondergevoelig voor prikkels

Anderzijds zijn er ook ‘gevoelige’ kinderen die juist de hele dag door op zoek gaan naar zintuiglijke prikkels en door hun ‘drukke’ als ook ‘impulsieve’ gedrag juist problemen ervaren. Denk maar aan beweeglijke kinderen die het lastig vinden in de klas op de stoel te zitten en te luisteren naar de uitleg van de leerkracht. Of op de sportclub al in de actiestand staan en door hun onhandigheid kinderen omver schoppen. Deze kinderen haken na 1 minuut uitleg al af. Ze gaan wiebelen en friemelen en krijgen weinig informatie mee. Dit type kind noemen we ondergevoelig voor prikkels.

7 zintuigen die we onderscheiden

Zoals beschreven kan een hoogsensitief kind de zintuiglijke informatie niet altijd goed verwerken. Over welke zintuigen hebben we het dan?  De volgende 7 zintuigen onderscheiden we:
  • Horen
  • Zien
  • Tast
  • Geur
  • Reuk
  • Evenwicht
  • Beweging en Houding

Een hoogsensitief kind kunnen ‘overgevoelig’ zijn voor zintuiglijke informatie, maar ook  ‘ondergevoelig’ zijn. En dit kan ook nog eens variëren. Zo kan een hoogsensitief kind gevoelig zijn voor geluiden en juist ondergevoelig voor aanrakingen. Ter illustratie: Peter blijft schrikachtig reageren op de stofzuiger en houdt dan de handen over de oren en gaat gillen, maar om tot rust te komen vindt hij het heerlijk om op zijn mouwen te sabbelen of zijn moeder stevig vast te pakken.

Aanbieden van zintuiglijke prikkels voor een hoogsensitief kind

In het algemeen kan gesteld worden dat elk kind informatie verwerkt via diverse zintuiglijke kanalen. Hierbij hebben kinderen ook hun favoriete zintuiglijke kanaal. Het ene kind kan prima luisteren naar een verhaal van de juf, terwijl het andere kind juist beter het verhaal kan opslaan wanneer het ondersteund wordt door afbeeldingen. En een derde kan pas informatie goed in zich opnemen wanneer het met de handen aan de slag kan.

Het aanspreken van diverse zintuiglijke kanalen is van belang om kinderen uit te dagen en te boeien. Immers elk kind heeft diverse zintuiglijke prikkels nodig om zich te activeren en reguleren. Kijk maar eens naar jezelf en je eigen kind. Wat doe jij tijdens een saaie vergadering? Wat doet je kind als het langer stil moet zitten? Jij en je kind gaan op zoek naar prikkels om bij de les te blijven.

Sensorische producten helpen een hoogsensitief kind zichzelf reguleren

Sommige kinderen zoeken de prikkels niet op of juist te veel en komen hierdoor moeilijker aan leren toe. Juist voor deze kinderen, maar ook voor jouw kind zijn sensorische producten en hulpmiddelen een uitkomst, daarvoor hoeft het niet persé een hoogsensitief kind te zijn. Producten die hieronder benoemd worden zijn verkrijgbaar bij Educadora.

1. Tips bij over- of ondergevoeligheid voor tastprikkels (aanraken)

In plaats van op de mouwen te sabbelen, nagels te bijten of op potloden te knagen, bieden kauwsieraden een veilig alternatief.  Immers het kauwen is een manier om zich te activeren of te ontspannen. Zo ook met bezige handen. Sommige kinderen spelen continu met pennen etui en raken continu andere kinderen aan. Deze kinderen hebben baat bij friemelproducten zoals een tangle of twiddle of putty.

Daarnaast zijn er speciale sensorische materialen die kinderen uitdagen die moeite hebben met tastprikkels. Misschien ken je ze wel…kinderen die niet op blote voeten willen lopen, geen vieze handen kunnen verdragen als ook de kinderen die juist genieten van deze prikkels. Deze eerste groep laat je stap voor stap kennismaken met diverse droge texturen en dit bouw je op naar meer slijmachtige substanties zoals de Glibbi producten.

2. Tips bij over- of ondergevoeligheid voor auditieve prikkels (horen)

Een hoogsensitief kind dat moeite heeft met veel geluid kan je op gezette tijden een gehoorbeschermer geven. Kinderen die ondergevoelig zijn hebben baat bij muziek via koptelefoon tijdens het huiswerk maken. Laat deze kinderen spelen met muziekinstrumenten.

3. Tips bij over- of ondergevoeligheid voor visuele prikkels (zien)

Kinderen die moeite hebben met veel kleuren en posters en drukte om zich heen, gedijen beter in een klas waar ze tegen een rustige muur mogen aankijken of met een schotje voor zich. Kinderen die juist ondergevoelig zijn voor visualisatie, kun je het beste uitdagen door gebruik te maken van veel kleuren, gebruik markeerstiften in het schrift en op de kamer ook meer kleur.

4. Tips bij over- of ondergevoeligheid voor evenwicht/houding prikkels

Kinderen die moeite hebben met beweging, houding en evenwicht kunnen zeker veel ervaring opdoen met balansborden, met elastieken doeken als ook met het spelen en schommelen in bijvoorbeeld de therapy swing. Kinderen die juist bewegingsprikkels opzoeken vinden de snuggle huggle en bodysox fijn maar ook de therapy swing. Deze doeken bieden weerstand en biedt hen veel ruimte om hun lichaam te leren verkennen.

5. Tips bij over- of ondergevoeligheid voor reuk prikkels

Kinderen die gevoelig zijn voor reuk, hebben baat bij een omgeving die zich daar bewust van is (geen parfum dragen of roken). Een trui met kraag of capuchon kan hen helpen bij ondraaglijke geur om zich in te verstoppen. Mochten ze bepaalde geuren wel prettig vinden dan kan aromatheraputty effectief worden ingezet voor bepaalde klachten.
Kinderen die geuren opzoeken hebben zeker ook baat bij aromatherapie, denk aan gebruik van inhaler of aromatheraputty.

6. Tips bij over- of ondergevoeligheid voor smaak prikkels

Een hoogsensitief kind dat overgevoelig is voor smaak eet weinig gevarieerd. Probeer in het aanbieden van eten aan te sluiten bij de smaken die al gegeten worden.

Kinderen die ondergevoelig zijn voor smaak, herken je in het opzoeken van nieuwe gerechten en smaken en kun je dus zeker uitdagen om variatie aan te bieden in eten.

Problemen in de prikkelverwerking in combinatie met ADHD of autisme

Problemen in de prikkelverwerking kunnen op zichzelf staan, maar kunnen ook in combinatie met bijvoorbeeld ADHD en/of autisme voorkomen.

Kinderen met problemen in de prikkelverwerking hebben baat bij het gebruik van hulpmiddelen afgestemd op hun zintuiglijke behoeften. Een S.I. therapeut kan onderzoek doen en jou als ouder adviseren over het gebruik van hulpmiddelen en het inzetten van diverse prikkels in de thuis- of schoolsituatie.

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven