Vorige week is mijn tante overleden, de oudste zus van mijn moeder. Voor mij was ze, zeker in mijn jongere jaren, meer dan een tante. Het was absoluut mijn suikertante. De moeder van mijn moeder overleed toen mijn tante 32 jaar oud was. Aangezien er nog jonge kinderen waren, heeft mijn tante gelijk de zorg op zich genomen. Naar wat ik begreep, deed ze dit eigenlijk hiervoor al omdat mijn oma al lange tijd ziek was. Maar helaas is ze overleden. Bij het afscheid werd ik er op aangesproken dat ik mijn kind niet bij me had. Kinderen en rouw, hoe gaan jullie hier mee om?
Mijn tante Annie
Ook eenmaal toen alle kinderen het huis uit waren, is zij bij mijn opa gebleven, ze heeft voor hem gezorgd tot hij stierf. Andere kinderen hadden een opa en oma, wij hadden een opa en tante Annie. Ik ging regelmatig bij ze logeren en ook na het overlijden van opa bezocht ik mijn tante nog regelmatig, het logeren hield uiteraard op een gegeven ogenblik op. Ik voelde me er te groot voor worden. Maar wat had dat mensje een engelengeduld, ik vond de paardjes leuk en dus zocht zij een bankje in de zon. Wat maakte het haar uit dat ze daar heel de middag zat? Ik had het immers naar mijn zin.
Zo zijn er nog tal van voorbeelden te noemen. Maar helaas nu is ze er niet meer. Voor mijn dochtertje Tessa heeft ze jammer genoeg nooit zo’n rol gespeeld. In de ogen van mijn dochter was tante Annie al oud. Vooral toen ze vanaf mei ging kwakkelen met haar gezondheid ging ze hard achteruit.
Kinderen en rouw, wanneer betrek je ze erbij?
Vorige week is ze overleden, afgelopen zondag hadden we afscheid in het rouwcentrum, waarbij ik alleen afscheid ben gaan nemen. Man en kind gingen naar het zwembad. Waarom ik alleen ging is mij wel gevraagd. Manlief heeft niks met het nog eenmaal bezoeken van overledenen, hij herinnert ze zich liever hoe ze waren. En ik vind dat ik mijn kind nog niet hoef bloot te stellen aan het feit dat ze naar een overleden persoon moet kijken. Al dan niet haar eigen keuze, maar in hoeverre kan je die maken als je 5 jaar oud bent?
Gisteren was de crematie en ook daar werd weer de vraag gesteld. Sommigen gingen er zelfs vanuit dat de kleine meid erbij zou zijn. Maar nee, mijn man en ik kiezen hier niet voor. Ik zie het nut er niet van in. Kinderen en rouw komt wat mij betreft pas aan bod als er ook verdriet bij is of ze iemand echt hebben gekend. Zij heeft geen verdriet om tante Annie, ze heeft haar voor haar begrippen nauwelijks gekend en heeft er vrede mee dat ze nu bij opa Hennie (mijn vader) is. Daarnaast kan ik me zo focussen op mijn moeder en mijn eigen verdriet. Als de kleine meid erbij zou zijn dan zouden we ons allemaal een soort van inhouden en dat hoeft niet.
Discussie met een kromme redenatie
Dan krijgen we het discussiepunt. Ja maar had het niet beter geweest haar nu alvast te laten wennen? Dan weet ze wat het is, anders is het straks gelijk zo moeilijk als het een van haar grootouders betreft. Ik hoop dat ik nu niemand tegen de schenen schop, maar ik vind dat een kromme redenatie.
Ten eerste zal het sowieso vreselijk moeilijk zijn als het een van haar grootouders betreft, of ze nu al wel of niet naar een crematie is geweest. Het staat buiten kijf dat het een van de moeilijkste dingen van haar leven worden, want ze houdt zielsveel van haar opa en oma’s.
Je kinderen voorbereiden op iets wat nog jaren kan duren ?
Ten tweede hoop ik dat de volgende uitvaart zeker nog 20 jaar duurt, misschien niet helemaal reëel maar wel mijn hoop. De grootouders kunnen toch zeker wel minimaal 80 jaar worden, dan hebben we echt nog wel een tijdje te gaan, zeker nog 15 jaar. Hoe moet ik dan nu een kind van 5 jaar voorbereiden op iets wat over zeg 15 jaar gaat gebeuren? Ik kan haar dan toch moeilijk vertellen nou weet je nog bij tante Annie, nou zo zou het nu ook gaan. Nee, kinderen en rouw zal bij iedere uitvaart zijn, want iedere uitvaart is anders. Daarnaast is het dan inmiddels alweer een heleboel jaren geleden.
Ten derde je kan je nooit voorbereiden op een uitvaart. Of het nu gaat om een begrafenis of crematie. Het een grijpt je nu meer aan dan het ander. Het kan de muziek zijn, het kunnen de mensen om je heen zijn, het kan het verdriet van een ander zijn, maar het kan je zelf ook helemaal van je stuk brengen. Ik kan niet zeggen dat ik ooit voorbereid naar een uitvaart ben gegaan. Na al die tijd stik ik van de zenuwen en helaas kan ik zeggen dat ik er toch al een aantal heb meegemaakt.
Samen zijn we het er over eens
Mijn man en ik zijn het gelukkig met elkaar eens dat we Tessa hieraan nog niet hoeven bloot te stellen. Ze weet wat overleden betekent en ze weet ook dat dat een verdrietige situatie is. Nadat ik had verteld dat tante Annie was overleden, vroeg ze gelijk aan mij hoe het met haar oma was. Ze is dus menselijk genoeg om zich in te leven in een ander. Wij zien dus niet in hoe een uitvaart meemaken haar helpt met voorbereiden op iets wat hopelijk pas heel ver weg in de toekomst gaat afspelen.
Graag wil ik wel weten hoe andere mensen hierover denken, zien wij het nu echt zo verkeerd in of delen jullie mijn mening? Hoe zouden jullie in dit geval met kinderen en rouw omgaan?
Andere artikelen die interessant zijn over dit onderwerp vind je hier:
- Rouw bij kinderen; een brief van opa uit de hemel, is dit bedriegen?
- Hoe gaat jouw kind om met verdriet?
- Een temperamentvol gevoelig kind, is ook een kind!
Gebruikte afbeelding via Shutterstock
Dit lijkt me nu een typische beslissing die je moet nemen vanuit je eigen gevoel en waar anderen echt niets mee te maken hebben.
Mijn kleine vent is nu 14 maanden. Sinds zijn geboorte ben ik mijn oma en mijn opa verloren. Bij de uitvaart heb ik hem niet meegenomen. Daar is hij te klein voor. Hij kan helemaal niet zo lang stil zitten ook. Bij oma is hij wel mee geweest toen ik nog een laatste keer ging kijken. Hij was toen 3,5 maand. Nog heel jong. Mijn oma was dol op hem. Hij vond het natuurlijk niet eng want hij was nog erg klein en het gaf mij gek genoeg veel steun.
Ik heb een aantal jaar op een crematorium gewerkt en je ziet zo veel verschillende dingen. Ik heb een keer meegemaakt dat de ouders van dr kinderen (tussen de 4 en 10 jaar) wouden dat ze gingen kijken hoe oma de oven in ging. Dat vond ik op z’n zachtst gezegd onnodig. Wat jij doet is denk ik goed. Je verteld je dochter wel dat je tante is overleden en daarmee maak je haar wel bewust van leven en dood. Ik denk dat ze met haar 5 jaar toch nog niet goed zal begrijpen wat een crematie überhaupt inhoudt. Naar mijn mening heb je goed gehandeld.
Denk dat je per kind en situatie verschillend met deze situatie kunt omgaan. Als er geen onderlinge band is, dan zou ik mijn kind zeker niet meenemen. Tussen mijn eigen oma en de oudste was iets ongrijpbaars, een heel intense band. Ze was oud genoeg toen oma overleed en heeft zelfs een gedichtje voorgelezen. Maar ik snap dat veel mensen hier niet voor kiezen. De dood en vooral verdriet bij nabestaanden is heftig. Denk dat er niks mis mee is als je die confrontatie uitstelt. En die redenatie van het wennen vind ik ook krom.
Ik snap je beslissing helemaal. Toen onlangs de tante van mijn man overleed, heb ik oppas gezocht voor mijn zoons van 4 en 9 jaar. Mijn dochter van 14 heb ik de keuze gegeven, die wilde wel graag mee. Mijn schoonzusjes hadden wel hun kinderen bij, van 7, 8 en 9 jaar. Die snapten totaal niet dat het een verdrietige gebeurtenis was en dat ze zich daar dus naar moesten gedragen. Ik denk dat het belangrijk is dat je je kind leert dat de dood bij het leven hoort, dat het verdrietig is, maar als ze een afscheid nog niet snappen moet je ze er niet mee naartoe nemen.
Een jaar of 3 geleden heb ik op het zoontje van een vriendin (toen 2) gepast tijdens de uitvaart van haar vader. Zij vond het belangrijker dat ze zelf op een mooie manier afscheid kon nemen dan dat ze later tegen het manneke kon zeggen dat hij ook op de uitvaart van opa was geweest…
De moeder van een meisje uit mijn dochters hockeyteam is onlangs overleden. 45 jaar jong was ze! Het teamgenootje 9. Alle ouders van het team waren aanwezig bij de crematie. Mijn dochter (ook 9 jaar) gaf aan dat ze mee wilde. Ze wilde er voor haar hockeyvriendinnetje zijn. Met nog twee andere teamgenootjes en vele klasgenootjes van het meisje zijn ze haar enorm tot steun geweest tijdens de afscheidsdienst.
Mijn dochter was vier toen haar opa (mijn vader) overleed. Haar juf was er toen. Juf kende mijn vader. In de ogen van mijn dochter was haar juf er speciaal voor haar. Dat gevoel dat er iemand speciaal voor haar was omdat zij verdriet had, is haar altijd bijgebleven, vandaar dat ze weet hoe fijn het kan zijn om er voor iemand te zijn.
Ik persoonlijk denk dat je goed naar je eigen kind moet luisteren en bij jezelf nagaan wat dit met het kind doet.
Je moet verdriet niet te verstoppen maar je hoeft ze er niet gelijk mee te confronteren.
In deze situatie hetzelfde. Want je dochtertje had geen band met de overledene.
Maar kinderen niet laten kijken naar een overleden persoon…waarom niet. Mijn kinderen kozen er absoluut zelf voor. 5 en 8 jaar (en die van 2 liep gewoon mee`) waren ze toen. Voor kinderen kan het ook een soort van “bewijs” zijn dat het echt zo is…. Ik weet nog goed dat ik mn oma een week tevoren nog zag, toen zei mn moeder dat ze dood was, nooit meer gezien, dat moest ik maar aannemen…. ook geen uitvaart meegemaakt… ik heb het afscheid gemist. Ik was toen 7 jaar.
Toen de opa van mijn man overleed was onze oudste 1.5
We hebben hem toen meegenomen maar daar had ik achteraf spijt van. Hij begon tijdens de dienst tegen iedereen te kletsen en ik ben uiteindelijk halverwege met hem naar de gang gegaan
Inmiddels zijn de kinderen 8 en 5 en zou ik ze alleen meenemen naar familie dichtbij. (Opa/oma of oom/tante )
Mijn zoontje, destijds, net 2 jaar, was er helaas bij toen opa (mijn vader)kwam te overlijden. En dan bedoel ik echt zien dood gaan. Was zo absoluut niet gepland, maar nadat wij afscheid hadden genomen blies hij zijn laatste adem uit. Toen was voor mij het snel duidelijk om hem dan maar het hele gebeuren mee te laten maken. Hebben samen boekjes erover gelezen voor de uitvaart. En dat heeft zeker geholpen. Hij is overal bij geweest. Nu is hij inmiddels 5 en heeft al meerdere meegemaakt. (Oude familie) Hij weet wat het inhoudt weet wat het betekent. Laatste keer was bij omi (overgrootmoeder)hij wilde haar zelf ook nog zien. Daar laten we hem zelf in kiezen, dwingen hem daar niet in.
Zo doet iedereen het op zijn eigen manier. Kijken naar je kind en wat die aan kan. En hem daarin begeleiden wat nodig is. Maar het hoort nu eenmaal bij het leven, de dood en rouw.
Ik zou dezelfde beslissing nemen. Toen mijn zoontje drie was is mijn schoonmoeder overleden. Wij hebben er toen voor gekozen om hem niet mee te nemen. Hij ging naar het kinderdagverblijf en wij hebben van haar afscheid kunnen nemen.