Pesten hoe ga je er mee om?

Het artikel over het stelselmatig pesten van mijn dochter door haar leidinggevende, heeft veel reacties opgeleverd. De meest bijzondere? Die van mijn dochter zelf, die verbaasd en gesteund bleek door het feit dat andere mensen er dus blijkbaar net zo over dachten als haar moeder. Want omgaan met pesten is zo makkelijk nog niet. Maar mama had dus toch misschien wel gelijk, ze moest sterker voor zichzelf opkomen!

Het heeft haar in de laatste twee confrontaties zowaar een stevigere houding opgeleverd en ze heeft tijdens het jaarlijkse beoordelingsgesprek (‘het derde toch’, vroeg leidinggevende. ‘Nee hoor ik werk hier al drie jaar, dit is het eerste’, antwoordde dochter stoïcijns) duidelijk aangegeven niet te weten of de leidinggevende haar eigenlijk wel mocht.

Omgaan met pesten, hoe doe je dat?

Natuurlijk is niet iedere situatie hetzelfde en is het kort door de bocht om te stellen dat je altijd zo om moet gaan met pestend gedrag, maar voor mijn dochter hielp het.

Pesten met een glimlach

Een weerslag van het gesprek kreeg ze uiteraard mee en ze overhandigde het trots. ‘Kijk, ze heeft helemaal geen aanmerkingen op me.’ Het triggerde mijn wantrouwen en toen ik het met spel- en taalfouten doorspekte formulier las, bekroop mij een vreemd gevoel. Had leidinggevende het artikel gelezen, was de audit die in het tehuis wordt gehouden op dit moment de leidraad hiervoor en was ze bezig haar paadje schoon te vegen? Het voelde niet goed, het voelde als iemand die eieren voor haar geld koos en die weet dat dochterlief met weinig al snel tevreden is. Weinig is immers al zo veel meer dan wat er was.

Daar stond ik tegenover een blije dochter die me verwachtingsvol aankeek. Alle pedagogische adviezen streden in mijn hoofd om een plekje op de eerste rij. Omgaan met pesten is moeilijk, maar aan de zijlijn staan is ook erg lastig. Mijn gevoel roerde dat nog eens flink door elkaar en toen sprak ik wijs en liefdevol: ‘Kind, wat geweldig. Ik ben heel blij voor je.’ En voelde me de grootste hypocriete huichelaar van het westelijk halfrond op dat moment (alhoewel de radio een half uur later iets meldde over kamerleden en verzwegen veroordelingen, ook hypocriet natuurlijk).

Je bent niet de enige die gepest wordt

Pesten is van alle tijden en rangen en standen. Schrijnend is bijvoorbeeld het verhaal van de Belgische medewerker die door zijn collega’s zelfs werd gemarteld en daarvoor niet de erkenning kreeg door zijn superieuren. Maar even zo ernstig als die mensen die voor hun leven beschadigd zijn en elke dag betalen voor het pestgedrag door een ander.

Hoe ernstig is het eigenlijk gesteld met pesten? In Nederland worden naar schatting tussen de 250.000 en 350.000 mensen structureel gepest op de werkvloer. Het is een ruwe schatting omdat er geen eenduidig registratiesysteem is en omdat veel gevallen van pesten binnen de muren van het bedrijf blijven. Maar dat het belangrijk is voor de slachtoffers om te weten hoe ze om moeten gaan met pesten is wel duidelijk.

Het bureau Zebrazone kwam een aantal jaren geleden met een onderzoek onder 2230 werknemers. Ongeveer 4,5 procent van de ondervraagden bleek op het werk slachtoffer van pesterijen. De leidinggevende is vaak de dader. In 34 procent van de gevallen is de baas betrokken bij het pesten, zeggen de slachtoffers. De gevolgen van het pesten zijn groot, zowel voor het slachtoffer als voor de organisatie. Slachtoffers die niet kunnen omgaan met pesten hebben meer last van stress en voelen zich minder gezond. Zij verzuimen gemiddeld 20,5 dagen, terwijl niet-gepeste collega’s gemiddeld 6,4 dagen ziek thuis zijn. Werknemers die gepest worden, presteren ook minder, vinden zij zelf.

Huilen als je gepest wordt

Pesten kan heel subtiel, maar ook grof. Maar hoe kun je het hard maken? Ben jij als werkende moeder de aangewezen persoon die áltijd iets moet afmaken, de desk bemannen of een andere tijdrovende klus moet doen? Dit terwijl iedereen weet dat je op tijd bij school of kinderopvang moet staan? Tja, bewijs maar eens dat het pesten is. Knijpen ze bij je collega met een zieke vrouw een oogje toe als hij wat later komt en moet jij elk uur als vakantie inleveren als je wat later komt?

Ja, dat is pesten maar je kunt er helemaal niets mee. Het is immers je leidinggevende die dit bepaalt en probeer daar maar eens tegenin te gaan. Laat staan dat je het kunt bewijzen en formeel mag het ook nog. Een heel schrijnend voorbeeld is wel dat van een vrouw die in haar kantoorruimte werd opgesloten omdat er in de gang en omliggende kamers met giftige stoffen werd gewerkt. Toen ze haar kamer uit wilde en dat niet kon, kreeg ze te horen dat het werk gewoon moest doorgaan. Ze heeft tranen met tuiten gehuild toen ze ontdekte dat al haar collega’s uit dezelfde gang naar boven waren gestuurd omdat dat veiliger voor hen was. Het huilen nekte haar: ze moest niet zo emotioneel doen over iets wat helemaal niet zo belangrijk was. Pesten in optima forma.

WAO als eindstation als je het pesten niet aanpakt

Kun je dan helemaal niets doen tegen pesten op de werkvloer? Misschien toch wel, maar je moet het kunnen. Omgaan met pesten begint bij de start. Een duidelijke houding vanaf je eerste werkdag scheelt al. Nog te veel vrouwen stralen –zeker als ze een parttime baan hebben- een vorm van dankbaarheid uit. Hoera, ze hebben werk dat met kinderen valt te combineren. Ja en? Die baas wilde jou toch, dus hoef je niet dankbaar te zijn en je dus ook niet ondergeschikt, of nog erger: onderdanig op te stellen.

Gaat het dan toch fout, durf je dan vanaf de eerste pesterij je rug te rechten? Nee waarschijnlijk, want pesten gaat zeker in het begin zo subtiel dat je denkt dat je het verkeerd hebt opgevat. Het is ongelooflijk maar waar: hier wordt de basis al gelegd waarin ziektewet en in het ergste geval WAO je eindstation wordt als het pesten niet wordt gestopt en uit de hand loopt. Waarbij ik zelfs de kleinste pesterij eigenlijk al uit de hand gelopen gedrag vind.

Praat over de pesterijen

Spreek over wat je op je werk overkomt en als twee anderen je verhaal bestempelen als pesten, neem dan direct contact op met directie, arbo-arts, vertrouwenspersoon of vakvereniging, net wat voor jou het veiligst voelt. Daar begint het omgaan met pesten.

Níet wachten, niet denken dat het wel meevalt, niet denken dat je het wel aankunt want echt pestgedrag kan niemand aan. Voorkom dat je over twee jaar om je heen begint te meppen, want dan heb jij een probleem en dat is de onrechtvaardigheid ten top.

Jarenlang hebben we gepeste kinderen naar een andere school gestuurd omdat het ‘beter’ voor ze zou zijn. Met als gevolg dat zeker in kleine gemeenschappen al heel snel bekend was dat ‘die nieuwe’ op de vorige school werd gepest. Vul zelf de rest maar in.

Maak van jezelf de uitzondering: niet jij moet weg, de ander moet worden gecorrigeerd. Het kan wel, het gaat regelmatig wel goed. Pesters willen heus nog wel aanspreekbaar zijn op hun gedrag, hebben soms zelfs niet eens door hoe ernstig hun woorden en daden buiten de kaders vallen.

En met die optiek kijk ik nog eens naar mijn dochter en ben trots op het beetje zelfvertrouwen dat alle reacties haar hebben opgeleverd. Maar met diezelfde optiek hou ik met argusogen haar leidinggevende in de gaten.

Meer tips tegen pesten lees je hier