Onderpresteren. ’t Zit er wel in, maar ’t komt er niet uit… hoe kom je daar nu precies achter? Is het wel zo erg? En hoe ga je ermee om als je denkt dat je kind minder presteert dan hij zou kunnen?
Samantha (10 jaar) is een meisje dat goed kan meekomen in de klas. De leerkracht signaleert geen bijzonderheden en maakt zich geen zorgen. Toch twijfel je als ouder, thuis is ze altijd zo leergierig en ze heeft ook een grotere woordenschat in vergelijking met haar oudere broer. Heeft Samantha niet veel meer capaciteiten dan ze nu op school laat zien? Het is een vraagstelling waar menig ouder mee worstelt.
Hoe stel je onderpresteren vast ?
Iedere ouder wil graag dat zijn kind presteert conform zijn of haar mogelijkheden. Maar hoe stel je dat vast? Wat is nou de leerpotentie van je kind? Je wilt hem of haar niet pushen, ze hoeven niet continue op hun tenen te lopen, maar altijd maar beneden hun kunnen presteren, dat is ook niet de bedoeling.
Onderpresteren is het verschil tussen wat een kind kan en wat het daadwerkelijk in de klas aan prestaties laat zien. De oorzaak van onderpresteren kan terug te voeren zijn op een ontoereikend lesaanbod, op te lage verwachtingspatronen maar kan ook te maken hebben met bijvoorbeeld faalangst. In het onderwijs wordt onderscheid gemaakt tussen absoluut onderpresteren en relatief onderpresteren.
Bij absoluut onderpresteren scoort een leerling lager dan dat op basis van zijn capaciteiten verwacht mag worden én lager dan de gemiddelde norm van de groep. Bij relatief onderpresteren presteert een leerling wel onder zijn kunnen, maar ligt zijn of haar niveau niet onder de norm van de klas. Het is begrijpelijk dat voornamelijk de laatste groep lastig te herkennen is omdat de resultaten allemaal ongeveer gelijk zijn in de klas. Samantha zou zo’n leerling kunnen zijn.
Een aantal kenmerken van onderpresteerders zijn bijvoorbeeld een levendige verbeelding en ongewone interesses. Ze hebben een enorme feitenkennis en lezen graag in hun vrije tijd. Heeft iets hun interesse dan onthouden ze alle informatie rondom dat onderwerp en vak zijn het creatieve en gevoelige kinderen. Heb jij het idee dat je kind onderpresteert, dan is het goed om bovenstaande kenmerken eens richting je kind te spiegelen.
Verder kenmerkt een kind wat onderpresteert zich ook met wat randzaken die wij ouders zeker als minder positief ervaren. Een slechte concentratie en focus, geen zin hebben om inspanning te leveren, weinig discipline en doorzettingsvermogen en geen verantwoordelijkheidsgevoel. Bij onderpresteren zoekt het kind ook vaak ‘de oorzaak’ bij iets anders dan bij zichzelf en daarnaast hebben ze vaak weinig zelfvertrouwen.
Oorzaken van onderpresteren kunnen gezocht worden in een gebrek aan uitdaging, gebrek aan motivatie, faalangst of zelfs door het niet op willen vallen in de klas.
Maar hoe pak je dit probleem nu aan als je denkt dat je kind hier last van heeft? Het grootste struikelblok voor je kind is waarschijnlijk dat het moet leren leren. Ze moeten leren dat oefening en herhaling belangrijk is om iets (nieuws) te leren. Nieuwe uitdagingen zijn daarbij belangrijk, maar vooral ook de manier waarop je ze begeleidt. Belonen van het leren op zich is belangrijk. Het resultaat telt daarin nog niet zozeer, maar wel het feit dat je je kind laat weten dat hij zo goed bezig is met leren, dat hij moeite doet om met iets nieuws bezig te zijn. Het feit dat jouw kind inspanning levert, daar gaat het dan in eerste instantie om.
Wist je dat…
- Bekend is dat van alle leerlingen in het basisonderwijs meer dan 10% onderpresteerder is. Dat is gemiddeld bijna 3 leerlingen per klas!
- Het een fabel is om te denken dat onderpresteren alleen bij hoogbegaafde kinderen voorkomt die niet de allerbeste cijfers halen. Elke leerling kan onderpresteren!
- Er bij rekenen twee keer zoveel meisjes als jongens zijn die onderpresteren.
- Brugklassers die niet goed in hun vel zitten vijf keer meer risico lopen op onderpresteren ten opzichte van diegenen die zich wel goed voelen. Dit onderzoek geeft je meer informatie hierover.
