Als ouder van één of meerdere kinderen of als professional is het je vast opgevallen dat alle kinderen zich anders ontwikkelen. Dat gaat met taalontwikkeling zo, maar ook met de motorische ontwikkeling bijvoorbeeld. Het ene kind klimt en klautert al bij vroege leeftijd terwijl het andere kind net het omdraaien heeft ontdekt. Of het ene kind praat al veel en het andere kind zegt nog bijna niks. Je twijfelt als ouder aan de ontwikkeling van je kind of vraagt je juist af hoe de normale gemiddelde spraakontwikkeling verloopt, heb jij dat ook? Lees dan vooral verder. Ik leg in dit blog uit hoe de gemiddelde taalontwikkeling verloopt van jonge kinderen.
Taalontwikkeling en spraakontwikkeling jonge kinderen
In dit blog richt ik mij voornamelijk op de spreeknormen voor jonge kinderen in de taalontwikkeling. Maar allereerst zal ik onderscheid maken tussen passieve taal en actieve taal.
Passieve taal en actieve taal
Wanneer je het hebt over passieve taal wil dit zeggen dat het gaat om de taal die een kind kan begrijpen, je vraagt bijvoorbeeld: “ Kun je de koe aanwijzen?”. Het kind wijst vervolgens zelf het plaatje aan. Het kind kan het woord vaak zelf nog niet uitspreken maar weet wel wat ermee wordt bedoeld. Bij het actieve taalgebruik gaat het erom dat kinderen het ook kunnen uitspreken, je vraagt bijvoorbeeld: “Welk dier zie ik hier op het plaatje?”. Het kind zegt dan vervolgens het antwoord.
Voor elke ontwikkelingsfase waarin een kind zit gelden zogenaamde minimale spreeknormen. Het geeft aan wat een kind op een bepaalde leeftijd moet kunnen zeggen. Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen en alle kinderen ontwikkelen zich op hun eigen niveau. Helemaal niks mis mee. De meesten van ons zijn uiteindelijk allemaal gaan praten toch? Ik geef jullie een overzicht van de gemiddelde spreeknormen van jonge kinderen in hun taalontwikkeling.
Taalontwikkeling peuter
Een peuter is een kind in de leeftijd tussen de 1,5 en de 4 jaar ongeveer. In onderstaande stukje ga ik in op de taalontwikkeling van deze leeftijdsgroep.
Wat moet een kind van 1.5 jaar kennen?
Gemiddeld kent een kind op deze leeftijd ten minste 5 woorden, je moet dan denken aan woorden zoals: ‘mama’ , ‘papa’, ‘eten’ etc. Vaak is de woordopbouw nog onvolledig. Ze laten letters weg bij het uitspreken, denk bijvoorbeeld aan ‘taat’ in plaats van paard, of ‘kommer’ in plaats van komkommer.
Hoe zou de taalontwikkeling van een kind van 2 jaar moeten zijn?
De meeste kinderen op deze leeftijd spreken in zinnen van 2 woorden. De zinnen die ze uitspreken zijn bijvoorbeeld: ‘papa ook’, ‘eten hebben’ en vergelijkbare zinnen. De woorden die ze uitspreken zijn vaak nog onvolledig, hun woordopbouw klopt nog niet, zo zeggen ze bijvoorbeeld ‘plu’ voor een paraplu of ‘boham’ voor boterham. Het kind brabbelt daarnaast vaak ook veel, ze werken aan hun spraakontwikkeling. Het lijkt alsof ze onze dagelijkse taal actief willen napraten. Zo lijkt het net alsof ze ook onderdeel zijn van een gesprek en praten ze bijvoorbeeld tegen broertjes en zusjes of ze voeren zogenaamd telefoongesprekken met een banaan of ander speelgoed aan het oor.
Meer lezen over de ontwikkeling van een kind van 2 jaar?
Taalontwikkeling peuter 3 jaar; wat is ‘normaal’?
In deze leeftijdsfase spreken kinderen meestal in zinnen van 3 tot 5 woorden. De zinnen kloppen qua grammatica nog niet en hebben nog weinig grammaticale structuur. De opbouw die ze hebben in zinnen wijkt ook nog erg af van die van volwassenen (‘ik bent lopen niet’). Gemiddeld is in deze fase hetgeen wat de kinderen zeggen in 50% tot 70% van wat het kind op deze leeftijd zegt verstaanbaar voor anderen.
Wat zou een kind van 4 jaar moeten kunnen?
Wanneer een kind 4 jaar is spreekt het kind in enkelvoudige zinnen. De zinsopbouw is nu vaak beter dan de 3 jarige kinderen, maar vaak hebben ze nog problemen met de meervouden op de vervoegingen van het werkwoord, bijvoorbeeld “ik loopte buiten op de traat”. Gemiddeld is in deze fase hetgeen wat de kinderen zeggen in 75% tot 90% van de gevallen voor anderen verstaanbaar. Ze zouden dan woorden voornamelijk helder en duidelijk moeten uitspreken om voor anderen ook goed verstaanbaar te zijn.
Taalontwikkeling kind van 5 jaar
Kinderen in de leeftijd van 5 jaar gebruiken nu vaak goedgevormde en ook samengestelde zinnen. De taal van deze kinderen begint steeds meer te lijken op de taal die wij als volwassenen spreken. De zinslengte wordt langer en ook hebben ze vaak meer gevoel voor de volgorde waarop de woorden horen te staan. Vaak is meer dan 90% wat de kinderen op deze leeftijd zeggen verstaanbaar voor anderen, een goede spraakontwikkeling. Taal verandert continu, maar op deze leeftijd is hun brein gelukkig écht een soort spons. Maak daar gebruik van!
Wat kun je doen wanneer je twijfelt of de taalontwikkeling bij je eigen kind goed is?
- Geef het aan bij het consultatiebureau. Ze denken en kijken graag met je mee over het algemeen.
- Maak een afspraak bij de huisarts en leg je zorg uit als ouder, zij kunnen je doorverwijzen naar een logopedist.
- Geef je zorgen over de taalontwikkeling door aan het kinderdagverblijf, de peuterspeelzaal of de basisschool. De leidsters en juffen denken vaak graag met je mee. Deze professionals hebben de kinderen vaak veel in de groep waardoor ze actief mee kunnen denken in het proces en waar nodig kunnen ondersteunen.
Taalontwikkeling peuter stimuleren
Als ouder is het belangrijk om voor te lezen. Daarbij bedoel ik dan niet een boek openslaan, plaatjes bekijken, voorlezen en het boek weer dichtslaan. Interactief voorlezen is goed om de taalontwikkeling te stimuleren van kinderen.
Hiermee bedoel ik dat je een boek voorleest aan je kind, je stelt tijdens het lezen vaak open vragen en dan stop je even met lezen. Het kan ook zijn dat je kind spontaan praat tijdens het voorlezen. Grijp deze mooie momenten aan om je kind rijker te maken in taal. Het interactief voorlezen is ook belangrijk voor het verhaalbegrip en ook de woordenschat wordt op deze manier gestimuleerd bij kinderen. Ouders, opa’s,oma’s en anderen volwassenen en kinderen zijn zo waardevol voor de ontwikkeling van kinderen.
Leuke voorleesboekjes om de taalontwikkeling van je peuter te stimuleren
Een aantal boekjes die erg leuk zijn om te lezen en waarmee je dus de taalontwikkeling van jonge kinderen kan stimuleren:
