En toch weet je dat het er op een dag van zal komen. Misschien pas op je sterfbed, maar het zal komen. Het lijkt zo moeilijk om iets of iemand te vergeven. We denken dat je dat met één handeling of gedachte moet doen. Dus alles of niets! Dat je wat er gebeurd is, door de vingers moet zien en doen alsof er niets gebeurd is. Dat is niet waar!
Wat een opluchting en herkenning las ik in het boek “De ontembare vrouw” van Clarissa Pinkola Estés. Een prachtig boek waarin zij vrouwen en hun gevoels- en belevingswereld beschrijft aan de hand van mythes en verhalen. Zo beschrijft zij ook verschillende fasen van vergeving. Fasen die ik herken en die ik soms al doorgewerkt heb. Maar ook situaties waar ik nog mee bezig ben. Gedurende de tijd loop ik de verschillende fasen door en ben ik verschillende mensen aan het vergeven, inclusief mijzelf. In een situatie bijvoorbeeld, heb ik iemand voor 75% vergeven en ook mijzelf voor 75%. In een andere situatie heb ik mijzelf voor 95% vergeven, maar de ander niet en zal ik ook niet doen. In nog een andere situatie zit ik in fase 3 en ben ik bezig mijzelf en de ander te vergeven. Zo zijn er nog wel een paar die allemaal procentueel verschillen of waarmee ik nog bezig ben, elk in een andere fase.
Ik vind deze beschrijving zo waardevol, dat ik dit graag wil delen. De tekst komt uit het boek, maar heb ik hier en daar herschreven.
“Vergeven is geen kwestie van 100%, maar heeft vele seizoenen. Een vrouw die meer dan 95% vergeving voor een tragisch of schadelijk iemand of iets kan opbrengen, komt bijna in aanmerking voor een zaligverklaring, zo niet een heiligverklaring. Als ze voor 75% vergevingsgezind is en voor 25% denkt ‘ik weet niet of ik het ooit helemaal kan vergeven, en ik weet niet eens of ik dat wel wil’, dan is dat meer de norm. Maar 60% vergeving, vergezeld van 40% ‘ik weet het niet en ik ben er niet zeker van en ik ben er nog mee bezig’ is dik in orde. Een niveau van 50% of minder vergeving komt in aanmerking voor de status van werk-in-wording. Minder dan 10%? Dan ben je nog maar net begonnen of je doet nog niet echt je best. Maar hoe het ook zij, als je op iets meer dan de helft gekomen bent, komt de rest in de loop van de tijd vanzelf wel, meestal in kleine beetjes. Het belangrijkste van vergeving is dat je begint en doorgaat. De voltooiing van dat alles is een levenswerk. Je hebt de rest van je leven om aan dat kleinere percentage te werken.
Vier fasen van vergeving.
1. Opgeven – de zaak laten rusten
2. Nalaten – niet straffen
3. Vergeten – uit het geheugen weren, weigeren er lang bij stil te blijven staan
4. Vergeven – de schuld kwijtschelden
1. Opgeven
Om een begin met vergeving te maken, is het goed om de zaak een poosje te laten rusten. Dat wil zeggen dat we een tijdje niet meer aan de persoon of gebeurtenis denken. Dat betekent niet dat we iets ongedaan laten, maar meer dat we het even laten voor wat het is. Daardoor voorkomen we dat we uitgeput raken en kunnen we op andere manieren sterker worden en ander geluk in ons leven toelaten. Dit is een goede oefening voor later wanneer we vergeven en alles ten slotte laten varen. Keer de situatie, herinnering of kwestie zo vaak als nodig is, de rug toe. Het gaat er niet om dat we de zaak door de vingers zien, maar dat we er behendig en slagvaardig in worden de kwestie van ons af te zetten. Opgeven betekent doorgaan met leven, werken, hobby’s, rust en liefhebben, waardoor we sterker worden en toestaan dat de kwestie even op de achtergrond raakt. Dit is juist, goed en heilzaam. De problemen veroorzaakt door oude wonden kwellen een vrouw veel minder wanneer ze zichzelf belooft nu goed voor zichzelf te zorgen en later de hele kwestie zal aanpakken van wie welke wond heeft toegebracht.
2. Nalaten
De tweede fase is nalaten, met name in de zin van niet straffen: er noch aan denken, noch iets aan te doen in het klein of in het groot. Het is bijzonder nuttig om je zo te leren beheersen, want daardoor wordt het probleem op één punt geconcentreerd in plaats van dat het alle kanten op vliegt. En zo kunnen we ons beter voorbereiden op het ogenblik wanneer de volgende stap gezet moet worden. Dit wil niet zeggen dat we blind of gevoelloos worden of onze waakzaamheid verliezen die ons moet beschermen. Het betekent dat we de situatie een beetje genade schenken en eens kijken hoe dat helpt. Nalaten betekent geduld hebben, bestand zijn tegen, gevoelens in bepaalde banen leiden. Dit zijn krachtige geneesmiddelen. Doe zoveel je kunt. Je hoeft het niet allemáál te doen: je kunt een ding kiezen, geduld bijvoorbeeld en dat oefenen. Je kunt je onthouden van bestraffend gemopper, gemompel, van hatelijk of vijandig gedrag. Nalaten is grootmoedigheid betonen en daardoor de medelevende natuur betrokken laten zijn bij zaken die eerder gevoelens hebben opgewekt, uiteenlopend van lichte ergernis tot woede.
3. Vergeten
Vergeten betekent uit het geheugen weren, weigeren er lang bij stil te blijven staan – met andere woorden, loslaten, je greep laten verslappen, vooral op het geheugen. Vergeten betekent niet dat je je hersens uitschakelt. Bewust vergeten houdt in dat je de gebeurtenis uit je hoofd zet, er niet op aandringt dat deze op de voorgrond blijft, maar dat hij op de achtergrond wordt geschoven of van het toneel wordt verwijderd. Bewust vergeten doen we door te weigeren de vlammende feiten op te halen: we weigeren ze ons voor de geest te brengen. Vergeten is een actieve, geen passieve inspanning. Het betekent bepaalde gegevens niet in de herinnering terugroepen of steeds maar weer overdenken, jezelf niet overstuur maken door het herhalen van gedachten, beelden of emoties. Bewust vergeten betekent je voornemen dat je je niet meer door iets laat obserderen, dat je er opzettelijk afstand van neemt en het uit het oog verliest, dat je niet omkijkt. Alsof je in een nieuwe omgeving woont, waar je nieuw leven en nieuwe ervaringen creëert om aan te denken in plaats van de oude. Dit soort vergeten wist de herinneringen niet uit, maar legt de emoties die de herinnering omgeven te rusten.
4. Vergeven
Er zijn vele manieren en vele fasen om een mens, een gemeenschap, een natie of wangedrag te vergeven. Het is belangrijk om te onthouden dat ‘definitief’ vergeven niet betekent dat je je gewonnen geeft. Het is een bewust besluit om niet langer wrok te koesteren en dat houdt ook het kwijtschelden van een schuld in en het laten varen van het besluit om wraak te nemen. Jij bent het die besluit wanneer je zult vergeven en met welk ritueel je die gebeurtenis zult markeren. Jij besluit welke schuld naar jouw zeggen niet verder voldaan hoeft te worden. Sommigen kiezen een algemene vergiffenis en ontslaan de ander van iedere schadeloosstelling, nu of in de toekomst. Anderen besluiten de lopende vergoeding een halt toe te roepen en heffen de schuld op door te zeggen dat wat gebeurd is gebeurd is en dat er nu genoeg geboet is. Een ander soort vergiffenis is de ander laten gaan, zonder dat deze enige emotionele of andere vergoeding gegeven heeft. Voor sommigen betekent voorgoed vergeven de ander met verdraagzaamheid beschouwen. Dit is het gemakkelijkst bij betrekkelijk onschuldige vergrijpen. Een van de verregaandste vormen van vergeving is de grievende persoon op enigerlei wijze barmhartige hulp geven. Dit wil niet zeggen dat je de slang aan je boezem moet koesteren, maar dat je vanuit een houding van genade, zekerheid en gereedheid reageert. Vergeven is de culminatie van al het opgeven, nalaten en vergeten. Het betekent niet dat je je bescherming opgeeft, maar wel je onbarmhartigheid. Een innige vorm van vergeving is ophouden met de ander buiten te sluiten en dat houdt in dat je de ander niet langer afweert en negeert of je koel, uit de hoogte en onecht tegenover hem gedraagt. Het is beter voor de zielspsyche je tijd met mensen die je moeilijk liggen sterk te beperken, dan je als een gevoelloze ledenpop te gedragen. Vergeven is een scheppende daad. Je kunt uit vele manieren van vergeving kiezen. Je kunt voorlopig, tot dan…, tot de volgende keer vergeven. Vergeven, maar geen nieuwe kansen meer geven. De zaak staat er weer heel anders voor als zich een nieuw incident voordoet. Je kunt nog één kans geven, nog diverse kansen geven, vele kansen geven, alleen kansen geven als…. Je kunt een vergrijp gedeeltelijk, helemaal of half vergeven, of je kunt een algemene vergiffenis in het leven roepen. De beslissing is aan jou!
Hoe weet je wanneer je vergeven hebt? Je voelt vaker verdriet dan woede naar aanleiding van de gebeurtenis, je hebt vaker medelijden met de ander dan dat je boos op hem bent. Je kunt vaak niets meer bedenken om over het hele geval te zeggen. Je begrijpt het leed dat aan het vergrijp ten grondslag lag. Je geeft er de voorkeur aan uit het strijdperk te blijven. Je wacht nergens op. Je wilt niets.
Je voet zit niet vast aan een touw dat zich helemaal van het verleden naar het heden uitstrekt. Je bent vrij om te gaan. Het is misschien niet uitgedraaid op een ‘nog lang en gelukkig’, maar er wacht nu in ieder geval een nieuw ‘er was eens’ op je…..”
Wat vind jij van deze fasen? Herkenbaar? Leuk als je een reactie hieronder achterlaat. Wil je meer mensen op de hoogte brengen? Voel je vrij om dit blog door te sturen of gebruik de buttons voor Twitter en Facebook.
Wil je meer lezen van Astrid? Kijk dan hier
