Dit weekend is het weer zover, de wintertijd gaat weer in. We nemen afscheid van de zomertijd en zetten de klok een uur terug. Bij het verzetten van de klok (zomertijd en wintertijd in maart en oktober) laait de gebruikelijke discussie weer op: gaat de klok vooruit of achteruit (tip: in het vóórjaar gaat de klok vóóruit), hoeveel last hebben mensen ervan (jetlag) en hoe lang duurt het voordat we gewend zijn aan de nieuwe tijd?
Dit jaar staat het onderwerp nog meer in de belangstelling. We mogen er misschien over stemmen, of in ieder geval een voorkeur uitbrengen. Tijd voor een korte opfriscursus. Hoe zit het het ook al weer?
Zomertijd en wintertijd, hoe zit dat ook weer?
Ooit lang geleden, voordat de klok bestond, liet de mens zich leiden door daglicht, of wel, de zonuren. De stand van de zon bepaalde wat er gedaan moest worden er was geen zomertijd en wintertijd. Heel simpel gezegd, bij zonsopgang begon de dag en bij zonsondergang was de dag voorbij.
Vervolgens maken we een grote stap ‘vooruit’ in de geschiedenis: dagen, uren en minuten worden officieel vastgelegd en ons dagritme wordt vanaf dat moment bepaald door klokken. Hierdoor wijkt onze dagritme af van het daglicht: in de zomer wordt het licht als we nog aan het slapen zijn en in de winter worden we al wakker voordat het licht werd.
En dan wordt de zomertijd ingevoerd
Vooral de vele zonuren in de zomer vallen op. Al eind negentiende eeuw begint men erover te spreken dat het eigenlijk helemaal niet zo handig was. Het wordt veel te vroeg licht voor ons klokvolgende mensen.
Na veel discussie wordt in 1977 de zomertijd officieel ingevoerd in Nederland. Dit gaat via Europese wetgeving, een EU-verordening en heeft vooral met de oliecrisis te maken. Door de klok een uur vooruit te zetten, wordt het later licht (en worden we niet zo vroeg wakker van het licht). Maar het meest duidelijke economische voordeel is dat er ’s avonds meer en langer licht is. We hoeven pas later onze lichten aan te doen en hiermee besparen we energie. Zomertijd wordt officieel een feit.
De wintertijd is dus de officiele standaardtijd. De zomertijd is ingevoerd.
Hoe nu verder met zomertijd en wintertijd?
De laatste jaren wordt er meer geklaagd over de zomertijd en wintertijd. Het is in ieder geval niet meer nodig om economische redenen. Er is geen sprake van een oliecrisis. Dus kunnen in principe de zomertijd en wintertijd weer afgeschaft worden. Of eigenlijk alleen de zomertijd. Daarnaast hebben sommige landen er geen voordeel van. Tot slot hebben veel mensen (en dieren) last van het uurtje “jetlag”.
Scandinavië wil van de zomertijd af
Het is belangrijk te beseffen dat hoe noordelijker je leeft, hoe groter het verschil is tussen het aantal zonuren in de zomer en de winter. In Scandinavië hebben ze in de zomer lange dagen (in het hoge noorden gaat de zon tijdelijk zelfs helemaal niet onder) en in de winter zijn de dagen kort (de zon gaat vroeg weer onder). Het noorden heeft dan ook geen behoefte aan zomertijd en wintertijd. Ze hebben genoeg zonlicht in de zomer. De zomertijd maakt dat alleen maar “erger”. Het hoge noorden (Scandinavië) wil dan ook van de zomertijd af.
De zuidelijke landen willen van de wintertijd af
In het zuiden van Europa zijn de verschillen veel kleiner. De zon gaat gemiddeld gezien rond dezelfde tijd onder. Het scheelt misschien naar 1 uurtje. Het zuiden zou dan ook liever wintertijd willen afschaffen, zij vinden een uurtje langer licht in de zomer juist wel fijn. Maar het verschil voor de zuidelijke landen is niet zo groot als voor de noordelijke landen.
Het effect is dus het grootst in het noordelijke deel van Europa. Hoe zuidelijker men komt, hoe meer zonuren er zijn en hoe kleiner het verschil is.
Last van het verzetten van de klok?
Sommige mensen maakt het niets uit, als het klok verzetten maar stopt. Het verschuiven van één uurtje klinkt niet als veel, maar men heeft er vaak toch een paar dagen tot een week last van.
Afschaffen zomertijd en wintertijd, wat zijn de gevolgen voor Nederland?
We kunnen gaan kiezen met de zomertijd en wintertijd. De zomertijd afschaffen en weer terug naar wintertijd? Of de wintertijd afschaffen en de zomertijd als standaardtijd instellen?
Wat gebeurt er als de zomertijd de standaard tijd wordt?
De zomertijd aanhouden betekent inderdaad dat het zomers langer licht is en in de ochtend iets langer donker, zoals nu het geval. Dat blijft dus hetzelfde. Kiezen voor de zomertijd als standaardtijd betekent dat in de winter het ’s avonds ook iets langer licht is maar ook dat het in de ochtend (nog) langer donker is.
Wat gebeurt er als de wintertijd de standaard tijd wordt?
Kiezen voor de wintertijd als standaardtijd zou betekenen dat de winters hetzelfde blijven als nu het geval is maar dat het in de zomer ’s ochtends eerder licht wordt en in de avond eerder donker. Lange zomeravonden en tot 22.00 in het zonnetje zitten zijn dan voorbij.
Wat doe jij als je mag kiezen tussen zomertijd en wintertijd?
Persoonlijk vind ik het niet zo erg als het in de zomer iets eerder donker wordt. De warme zomer avonden kunnen ook in wat minder licht worden doorgebracht. En met goede zonwering of verduisterende gordijnen kunnen de vroege ochtend stralen worden tegengehouden.
Ik vind het in de winter veel erger dat ’s ochtends zo lang donker blijft. Dat maakt het voor mij moeilijker op te staan en de files worden er ook niet korter op in het donker. In de winter is het toch vaak te koud om in de avond buiten te zitten dus dat extra winters uurtje dat we erbij zouden krijgen in de avond vind ik niet opwegen tegen het uurtje langer donker in de ochtend. Als ik mag kiezen tussen zomertijd en wintertijd dan zou ik kiezen voor wintertijd als standaardtijd.
Ik ben benieuwd hoe de rest van Nederland hierover denkt.
Overigens denk ik dat het voorlopig niet tot een wijziging komt. Volgens mij moet het dan unaniem in de Europese Unie worden beslist en de beslissingen van de Europese Unie staan niet bekend om hun voortvarendheid of unanimiteit. Dus waar je voorkeur ook naar uitgaat, ik schat dat we voorlopig halfjaarlijks blijven verzetten.
